Out: Digitale Geletterdheid – In: Digitale Competenties

In onze snel veranderende digitale wereld wordt de term “Digitale geletterdheid” vaak gebruikt om het vermogen te beschrijven om effectief te werken met technologieën en digitale hulpmiddelen. Echter, na een aantal maanden intensief onderzoek te hebben gedaan, lijkt het mij tijd voor een heroverweging van de terminologie. Zou het niet passender zijn om te spreken over digitale competenties in plaats van digitale geletterdheid?

Het idee van digitale geletterdheid heeft een sterke associatie met traditionele geletterdheid, zoals lezen en schrijven. Hoewel dit in eerste instantie nuttig was om de basisvaardigheden van technologie gebruik te benadrukken , lijkt dit niet langer te volstaan in een wereld waar digitale technologieën verweven zijn met bijna elk facet van ons dagelijks leven. Digitale geletterdheid draait om het vermogen om informatie te vinden, te beoordelen, te benutten en te creëren met behulp van digitale technologieën. Het richt zich op begrip van de werking van digitale tools en hun toepassingen in diverse contexten. Aan de andere kant gaan digitale competenties verder dan geletterdheid. Het omvat niet alleen praktisch gebruik van digitale tools, maar ook begrip van de bredere impact van technologie op de samenleving. Digitale competenties stellen individuen in staat effectief te functioneren en te gedijen in een digitale omgeving door een combinatie van vaardigheden, begrip en aanpassingsvermogen.

De verschuiving naar het benoemen van digitale competenties benadrukt het dynamische en veelzijdige karakter van deze vaardigheden. Het gaat niet alleen om het begrijpen van technologie, maar ook om het vermogen om kritisch te denken, problemen op te lossen, informatie te evalueren, creatief te zijn en ethische beslissingen te nemen in een digitale context. Door deze competentiegebieden te benadrukken en leerlingen en studenten  de kans te geven om hun vaardigheden in deze gebieden te ontwikkelen, kun je als docent beter beoordelen hoe goed ze zich ontwikkelen in digitale competenties.  

Een aantal voorbeelden van die digitale competenties kunnen zijn:

• Kritisch denken en probleemoplossend vermogen: Het vermogen om informatie kritisch te evalueren, problemen te identificeren en effectieve oplossingen te vinden met behulp van digitale middelen.
• Mediawijsheid: Het vermogen om media kritisch te analyseren, valse informatie te herkennen en ethisch en verantwoordelijk gebruik van media te bevorderen.
• Cyberveiligheid en privacybewustzijn: Het begrip van online risico’s, het vermogen om persoonlijke gegevens te beschermen en ethisch gedrag online te waarborgen.
• Effectieve communicatie: Het vermogen om helder, respectvol en doelgericht te communiceren via verschillende (digitale) platforms.
• Leven lang leren en aanpassingsvermogen: Het vermogen om voortdurend nieuwe technologieën te leren, zich aan te passen aan veranderende digitale landschappen en flexibel te zijn in het gebruik van verschillende tools.

Deze digitale competenties lijken mij van belang in een tijdperk waarin technologie een integraal onderdeel is van ons leven. Het benadrukken van deze vaardigheden in onderwijs, arbeidsmarkt en samenleving is dan ook cruciaal. We moeten streven naar een holistische aanpak die niet alleen gericht is op het aanleren van technische vaardigheden, maar ook op het ontwikkelen van kritisch denken, ethiek en creativiteit in de digitale wereld. Door de nadruk te leggen op digitale competenties erkennen we de complexiteit en het dynamische karakter van de digitale wereld.

Het geeft ons de mogelijkheid om niet slechts gebruikers van technologie te zijn, maar competente deelnemers die in staat zijn om zowel de uitdagingen als kansen van de digitale wereld aan te pakken. Zo heeft een school recentelijk te maken gehad met een uitdaging waarbij anonieme roddelaccounts (‘Gossip Girl‘) op verschillende socialemediaplatforms verschenen, gericht op het besmeuren van de reputatie van leerlingen en leraren. Terwijl een andere groep studenten juist kans zag om sociale media als een platform te gebruiken om via Instagram en Twitter geld in te zamelen voor een lokaal goed doel, waarbij ze met doordachte berichten en visuals een aanzienlijk bedrag binnen enkele weken wisten te verzamelen. Het draait niet alleen meer om skills.

Dus, zou het niet waardevol zijn om een wereld na te streven waarin leerlingen en studenten niet alleen digitaal geletterd zijn, maar ook bekwaam, veerkrachtig en ethisch handelen binnen de digitale samenleving? En waarbij we door de focus te leggen op digitale competenties (de combinatie van vaardigheden, attitude én kennis), wij docenten in staat te stellen doelgericht en effectief een bijdrage te kunnen leveren aan de ontwikkeling van onze leerlingen en studenten?